“Bạn hãy tìm kiếm những gì mình yêu thích, hãy sống như ngày mai bạn sẽ chết… Tôi rất vinh dự khi được đứng đây cùng các bạn, tại một trong số những trường đại học tốt nhất thế giới. Nói một cách trung thực nhất thì thực ra, tôi chưa bao giờ học đại học. Ngày hôm nay, tôi muốn kể cho các bạn nghe ba câu chuyện đã từng xảy ra trong cuộc đời tôi. Chỉ như vậy thôi, không có gì to lớn, chỉ đơn giản là ba câu chuyện” – Đó là mở đầu bài diễn văn của Steve Jobs trong buổi lễ ra trường của Đại học Stanford năm 2005.
Câu chuyện đầu tiên: Kết nối điểm mốc
Quyết định nghỉ học đồng nghĩa với việc tôi không có tiền thuê nhà và phải ngủ nhờ dưới sàn nhà trong phòng trọ của một người bạn. Tôi kiếm tiền mua đồ ăn bằng việc trả lại các chai Coca-cola, mỗi tuần tôi đi bộ 7 dặm để kiếm một bữa ngon tại Hare Krishna…Thời đó, Reed là trường đại học duy nhất giới thiệu về nghệ thuật chữ viết đẹp. Do đã bỏ học nên tôi quyết định tham gia khóa học nghệ thuật này. Tôi học cách viết các chữ có nét ở chân, những biến đổi về khoảng cách giữa các nét chữ, học cách trình bày một bản in lớn… Đây là môn học mang tính nghệ thuật, lịch sử và đẹp một cách tinh vi mà khoa học không thể làm được.
Steve Jobs trong buổi lễ ra trường của Đại học Stanford năm 2005
Lúc đó, tôi chưa thấy việc này có ý nghĩa thực tế gì cho cuộc sống. Tuy nhiên, 10 năm sau, khi thiết kế hệ điều hành cho máy tính Macintosh, tất cả những điều đó trở lại. Chúng tôi đã thiết kế để cài đặt tất cả những mẫu chữ đó vào máy tính, và Macintosh là máy tính đầu tiên có những mẫu chữ nghệ thuật.Sau khi Windows sao chép những mẫu chữ đó từ Mac, tất cả máy tính đều sở hữu các phông chữ này.Nếu tôi không bỏ học và tham gia vào khóa học chữ viết đẹp, thì tất cả máy tính cá nhân hiện nay đều chẳng thể có được chúng. Tất nhiên, tôi không thể kết nối được những điểm mốc đó với nhau khi còn ở trong trường đại học, nhưng 10 năm sau, mọi điểm mốc hiện lên rất rõ ràng.
Tôi muốn nói với bạn rằng, chúng ta không thể biết những điểm mốc có nối kết với nhau trong tương lai không. Vì thế, hãy tin tưởng rằng bằng một cách nào đó, các điểm mốc trong quá khứ sẽ kết nối ở tương lại. Bạn cũng nên tin vào sự quyết tâm, vận mệnh, cuộc sống, nhân quả và bất cứ thứ gì khác khiến các bạn tin.
Câu chuyện thứ hai: Tình yêu và sự mất mát
Steven Jobs và vợ là Laurene Powell, năm 2007
Nếu Apple không sa thải tôi, sẽ chẳng có xưởng phim hoạt hình máy tính Pixar và Toy Story… dù Apple có biến mất thì tình yêu đó vẫn còn. Bị sa thải khỏi Apple là điều tuyệt vời nhất ….Wozniak và tôi đã bắt đầu những trang sử đầu tiên của Apple trong gara của bố mẹ, lúc đó tôi 20 tuổi. Sự chăm chỉ của hai đứa đã mang lại kết quả, chỉ sau 10 năm, Apple từ chỗ chỉ có 2 người trong 1 cái gara, đã phát triển thành công ty trị giá 2 tỷ USD với hơn 4 nghìn nhân viên. Năm tôi bước sang tuổi 30, tôi đã bị sa thải.Làm sao bạn lại có thể bị sa thải bởi một công ty mà chính bạn sáng lập ra nó? Vậy đấy, khi Apple phát triển hơn, tôi đã thuê một người mà tôi đánh giá là có khả năng cùng tôi lãnh đạo công ty. Tuy nhiên, quan điểm của chúng tôi về tương lai khác nhau, thậm chí còn trở nên bất hòa. Hội đồng quản trị đã đứng về phía anh ta, và tôi – ở tuổi 30, đã bị sa thải một cách rất rõ ràng, những điều tôi theo đuổi trong suốt cuộc đời đột nhiên bị phá hủy và biến mất hoàn toàn.
Sau này, tôi nhận thấy việc Apple sa thải tôi, hóa ra lại là việc tốt đẹp nhất trong cuộc đời. Gánh nặng của sự thành công được thay thế bằng ánh sáng của sự bắt đầu mới, tuy không có gì đảm bảo và chắc chắn. Tôi đã để mình tự do bước chân vào quãng đời đầy sáng tạo. 5 năm sau khi bị sa thải, tôi dần gây dựng NEXT và Pixar, tôi gặp và yêu một người phụ nữ tuyệt vời – là vợ tôi. Pixar đã sáng tạo ra phim truyện hoạt hình đầu tiên trên thế giới – Câu chuyện đồ chơi (Toy Story). Pixar giờ đây là xưởng phim hoạt hình thành công nhất trên thế giới. Apple mua lại NEXT, tôi trở về “nhà cũ”, những kỹ thuật mà NEXT phát triển đã trở thành nguồn sinh khí cho thời kỳ phục hồi của Apple. Tôi cũng có một gia đình hạnh phúc.Tôi hoàn toàn tin rằng, tất cả điều đó sẽ không bao giờ xảy ra nếu như Apple không sa thải tôi, đó là một viên thuốc đắng mà các bệnh nhân đều cần để có thể chữa khỏi bệnh.
Đôi khi cuộc sống làm bạn gục ngã, nhưng đừng để mất lòng tin. Tôi biết chắc rằng điều giúp tôi bước đi chính là tình yêu mà tôi dành cho những gì tôi đã làm. Các bạn phải tìm ra điều mình yêu quý, cả trong công việc và cuộc sống. Công việc sẽ chiếm phần lớn cuộc đời bạn và là cách duy nhất để thành công một cách thực sự là hãy làm những gì bạn tin tưởng đó là việc tuyệt vời. Và cách để tạo ra những công việc tuyệt vời là hãy yêu những việc mình làm. Nếu chưa tìm thấy nó, hãy tiếp tục tìm kiếm, đừng bỏ cuộc. Trái tim sẽ mách bảo khi bạn tìm thấy nó.
Câu chuyện thứ Ba: Cái chết
Tất cả mọi ngày tôi đều sống với sự chuẩn đoán đó. Sau đó, vào một buổi tối, tôi tiến hành kiểm tra sinh thiết, họ đút một cái ống qua cổ họng tôi, luồn xuống dạ dày, ruột, ấn một cái kim vào tuyến tụy để lấy mẫu một số tế nào. Lúc đó tôi bình thản, nhưng vợ tôi đã kể rằng các bác sỹ đã mừng vui khi nói đây là trường hợp hiếm hoi có thể chữa bằng cách phẫu thuật. Và giờ tôi đã khỏe lại.
Steve Jobs những ngày cuối đời
Đó là cảm giác tôi đã trải qua khi đối mặt với cái chết, và tôi cũng hy vọng tôi sẽ còn cảm giác đó trong một vài thập kỷ nữa. Khi đã từng trải qua điều đó, những lời tôi nói sẽ chín chắn hơn là lời nói đơn thuần chỉ mang tính trí tuệ.
Cái chết là đích đến của tất cả chúng ta, không ai thoát khỏi nó. Và đó là cách mà cuộc sống tiếp diễn và là sáng tạo tuyệt vời nhất của cuộc sống. Nó loại đi người già để mở đường cho người trẻ, ngay lúc này, các bạn là người trẻ, nhưng không lâu nữa, các bạn sẽ già, và cũng bị loại bỏ. Thời gian là của các bạn, vì thế, đừng lãng phí để sống một cuộc sống cho người khác, đừng nhốt mình trong những tín điều, đừng để quan điểm của người khác làm mờ nhạt đi quan điểm của chính bản thân mình… Điều quan trọng nhất là bạn hãy dũng cảm đi theo sự mách bảo của trái tim và trực giác của mình. Bằng cách nào đó, chúng biết rõ bạn thực sự muốn trở thành cái gì.
Thời gian đó vào khoảng giữa những năm 70 – lúc tôi vẫn còn trẻ như các bạn. Ở bìa sau của cuốn sách có in ảnh một con đường vùng nông thôn trong ánh bình minh, điều mà bạn có thể tìm thấy sự an bình nếu bạn là người ưa mạo hiểm. Bên dưới tấm ảnh có dòng chữ: “Hãy luôn khao khát. Hãy cứ dại khờ“ – Đó là lời tạm biệt của họ khi kết thúc cuốn sách.
“Hãy luôn khao khát. Hãy cứ dại khờ” và tôi luôn cầu chúc điều đó cho chính mình. Ngày hôm nay, các bạn đã tốt nghiệp và chuẩn bị bước vào con đường mới, tôi cầu chúc điều đó cho các bạn.
Bài viết tham khảo: Huyền thoại Steve Jobs – Hãy sống như không có ngày mai
